Fúinn
Clódhanna Teoranta agus mar a
tháinig An Siopa Leabhar ar an saol
Bhí Coiste na bhFoillseachán ag Conradh na Gaeilge ó 1900 agus Pádraig Mac Piarais mar
Rúnaí ag an gCoiste sin. Ag cruinniú de chuid Choiste Gnótha Chonradh na Gaeilge ar an 8 Feabhra 1908, cinneadh go mbeadh “Clodhanna, Ltd.” i bhfeidhm mar chomhlacht ón 1 Márta sa bhliain chéanna. An cúram a bheadh acu ná foilseacháin uile an Chonartha a láimhseáil ó bhí an Conradh ag foilsiú a lán leabhar, paimfléad, bileoga bolscaireachta agus ábhar eile ag an am.
Lean Clódhanna ar aghaidh sa ról sin, agus ag foilsiú leo, go dtí tús na bhfichidí. Ansin, bunaíodh An Gúm chun leabhair Ghaeilge a fhoilsiú agus níor fhoilsigh Clódhanna aon leabhar idir 1922 agus 1964.
Sa bhliain 1948 bunaíodh an iris liteartha Feasta (www.feasta.ie) mar chuid de Chlódhanna chun diospóireacht agus dioscúrsa litríochta agus eile a spreagadh agus a éascú. (Foilsítear an iris sin go míosúil agus bíonn sí ar fáil sa Siopa Leabhar!)
Agus an Conradh lonnaithe in 24 Sráid Uí Chonaill, bhí siopa ann agus iad ag díol ábhar foilsithe an Chonartha (fad is a bhí comhlacht eile, Messrs. M. H. Gill and Son, Ltd., i mbun dáiliúcháin chuig siopaí eile). Féach an íomhá ar dheis, agus an comhartha ‘Díoltar leabhra Gaedhilge annso’ os cionn an dorais.Bhí siopa beag ag an gConradh in Uimhir 6 chomh maith ó bhog siad isteach in 1966. Faoin am a bunaíodh An Siopa Leabhar, chonacthas do mhuintir litríochta na Gaeilge go raibh géarghá le siopa ar leith a fhreastlódh ar léitheoirí na Gaeilge agus éinne a mbeadh spéis acu ní hamháin sa Ghaeilge ach sna teangacha agus tíortha Ceilteacha eile. Bhí géarghá leis “toisc nach [raibh] fáil ach le dua ar leabhair Ghaeilge i bhformhór phríomhshiopaí leabhar Baile Átha Cliath.”
Osclaíodh An Siopa Ceilteach ar an 31 Iúil 1975 (is é sin, breithlá Chonradh na Gaeilge). Ba é An tOllamh Dáithí Ó hUaithne a d’oscail an siopa go hoifigiúil. Bhí Clódhanna Teoranta ar ais i mbarr a réime ag an am sin, a bhuíochas sin le Donnchadh Ó Súilleabháin a bhí mar stiúrthóir ag an am. Ba é Pádraig Ó Snodaigh a bhí mar Uachtarán an Chonartha ag an am, agus baint nach beag aige féin i mbunú an tSiopa.
Ó shin i leith tá an Siopa Leabhar mar lárionad litríochta don Ghaeilge agus dá léitheoirí. Bíonn teacht sa Siopa ar acmhainní éagsúla Gaeilge idir leabhair, chártaí, chluichí, éadaí, earraí tí, agus An Fáinne Úr. Pléann foireann an tSiopa le scoileanna den uile leibhéal fud fad an oileáin, le leabharlanna, clubanna leabhar, eagraíochtaí eile Gaeilge – agus dar ndóigh le léitheoirí craosacha na Gaeilge!
Is cuid de Chlódhanna Teoranta é An Siopa Leabhar go fóill, agus seans go bhfeicfidh tú ‘Clódhanna’ ar do ráiteas bainc má d’íoc tú le cárta sa Siopa le déanaí. Ina theannta sin, comhlacht teoranta is ea an Siopa fós freisin, is é sin nach ionann a stádas agus an stádas carthanachta atá ag an gConradh trí chéile. Ní fhaigheann an Siopa Leabhar maoiniú ón stát.